Czasopismo Ziemia Kaliska

 WSTĘP

Biblioteka Główna WiMBP im. A. Asnyka w Kaliszu, której półki wypełniają m.in. pokaźne roczniki kaliskiego czasopisma, postanowiła - w ten oto skromny sposób - przyłączyć się do obchodów wcale nie skromnego jubileuszu.

Oddajemy zatem do rąk Państwa swego rodzaju informator i indeks nazwisk, który nie rości sobie pretensji do kompletności i nieomylności.

Ma być jedynie pewnym elementem podsumowań, które właściwe są jubileuszom.

Stanowi próbę zebrania informacji o zmianach edytorskich i personalnych w „Ziemi Kaliskiej” i utrwalenia pamięci o tych, którzy z jej redakcją związali większą lub mniejszą cześć swojego życia.

Informacje zostały zebrane i zestawione na podstawie strony tytułowej czasopisma i stopki redakcyjnej wszystkich trzydziestu pięciu roczników gazety - do nr 16/1992 r. włącznie.

Trzydzieści pięć lat istnienia czasopisma „Ziemia Kaliska" to jubileusz bardzo ważny dla każdego mieszkańca Kalisza i regionu.

O przyjęciu takiej formy pracy zdecydował okazjonalny, a nie badawczy charakter niniejszej publikacji.

Ze stron tytułowych czasopisma pochodzą nazwy podtytułów „Ziemi Kaliskiej” oraz informacje o zmianie częstotliwości ukazywania się gazety lub przerwach w jej wydawaniu.

Stopka redakcyjna natomiast była źródłem wiadomości o personalnym składzie redakcji „Ziemi Kaliskiej”.

Na niej oparto zestawienie chronologiczne nazwisk redaktorów naczelnych i określono czas pełnienia przez nich tej funkcji (niekiedy dwu lub trzykrotnie).

Okresy, kiedy gazetę redagowało kolegium lub żadnemu z nazwisk wymienionych w stopce nie przydano funkcji redaktora naczelnego, zostały wyszczególnione oddzielnie.

Najwięcej wątpliwości, ze względu na swą niekompletność, może budzić część będąca indeksem nazwisk osób redagujących i współtworzących „Ziemię Kaliską”.

Znalazły się w niej tylko te osoby, które figurowały w stopce redakcyjnej, stąd z pewnością brak wielu nazwisk redaktorów współpracujących i osób publikujących regularnie w czasopiśmie.

Niestety, z wyjątkiem 1981 r., informacji o tych współtwórcach gazety nie zamieszczano.

Dziennikarze przychodzili i odchodzili, często kilkakrotnie.

Rzadko pełnili, przez okres swojej pracy w „Ziemi Kaliskiej", tylko jedną funkcję.

Niekiedy zmiany w składzie redakcji i na stanowiskach były odnotowywane z opóźnieniem.

Stąd trudności w ścisłym określeniu czasu ich związku z „Ziemią Kaliską”, w wyniku których postanowiono informacje ujednolicić i podać jedynie lata (bez miesięcy i dni) lub w wypadku szczególnych nieścisłości dziesięciolecie, np. lata siedemdziesiąte.

Wszystkie te przyczyny być może spowodowały, iż zamieszczono nazwisko redaktora współpracującego jednorazowo, pominięto zaś regularnie piszącego w gazecie publicystę.

Jeżeli tak się stało - wina stopki.

Przez trzydzieści pięć lat istnienia .Ziemia Kaliska" zapisała również swoją żałobną kartę, choć nie zawsze powiadamiała czytelników o tym, kogo straciła.

Z braku informacji na ten temat na łamach gazety wypadało odwołać sie do ludzkiej pamięci, a w tym miejscu wypada podziękować tym, którzy zachowali i przekazań pamięć o swych współpracownikach. Mimo to nie zawsze udało się ustalić wszystkie szczegóły.

Być może w przyszłości zostaną one uzupełnione, a niniejsza publikacja przyczyni się do podjęcia dokładniejszych opracowań.

Joanna MĄKOSZA

KOMITET ZAŁOŻYCIELSKI „ZIEMI KALISKIEJ"

tworzyli: Wacław Klepandy, Józef Korcala, Stanisław Gorgol, Stanisław Szypulski, Andrzej Chorzewski, Maria Nowak, Władysław Kościelniak, Jerzy Kuczyński, Jerzy Kwieciński, Mieczysław Leń, Aniela Wende, Tadeusz Wehr, Bronisław Koszutski, Tadeusz Pniewski, Stanisław Kwirynowicz, Tadeusz Kaczmarek, Mieczysław Niedźwiecki, Paweł Kołowrocki, Leon Michalski, Michał Płociński, Leszek Głowniak, Wacław Domański, Zbigniew Pęcherski, Zygmunt Bielaj, Wojciech Sypniewski, Henryk Wrotkowski.

 PRAKTYCZNE PRACE PRZYGOTOWAWCZE

podjęli: Apoloniusz Zawilski, kierownik literacki Teatru im. Wojciecha Bogusławskiego w Kaliszu, przedwojenny redaktor „Bellony"; Mieczysław Leń, profesor gimnazjum, w czasie studiów współpracownik poznańskich dzienników; Michał Płociński, kierujący od połowy 1955 r. oddziałem „Gazety Poznańskiej" w Kaliszu; oraz Józef Wojtyś i Leon Michalski, obaj współpracownicy dzienników, pierwszy przed wojną, a drugi po wojnie.

wg MICHAŁ PŁOCIŃSKI:

„Nie tylko do trzech razy sztuka”

Ziemia Kaliska 1982 nr 18 s. 1 - 6.

 PIERWSZY NUMER „ZIEMI KALISKIEJ" - MAJ 1957

zredagowało kolegium:

Wacław Klepandy, Jozef Korcala, Władysław Kościelniak - redaktor techniczny, Jerzy Kuczyński - redaktor naczelny, Jerzy Kwieciński – przedstawiciel w Warszawie, Mieczysław Leń - sekretarz redakcji, Stanisław Szypulski, Waldemar Wróbel.

REDAKTORZY NACZELNI 1957 -1992

1.      JERZY KUCZYŃSKI od nr 1/1957 do nr 4/1957

2.      JAN KRAŚNY od nr 13/1959 do nr 5/1960

3.      BOHDAN ADAMCZAK od nr 6/1960 do nr 26/1960 ponownie od nr 5 /1961 do nr 13 /1967 oraz od nr 5/1990 do nr 18/1990

4.      MACIEJ MARIA KOZŁOWSKI od nr 1/1961 do nr 4/1961 ponownie od nr 1/1981 do nr 40/1986

5.      MICHAŁ PŁOCIŃSKI od nr 26/1968 do nr 41/1979

6.      KRZYSZTOF IMIROWICZ od nr 42/1979 do nr 50/1980

7.      JULIUSZ WITTICH od nr 41/1986 do nr 42/1989

8.      BOŻENA SZAL od nr 19/1990

Na przestrzeni 35 lat zdarzały się również okresy „bezkrólewia" i „rządy" kolegiów:

1.      Od nr 5-8 /1957 do nr 8 /1958 gazetę redagowało kolegium: Władysław Kościelniak, Jerzy Kuczyński, Mieczysław Leń, Józef Wojtyś.

2.      Od nr 1/1959 do nr 12/1959 stopka redakcyjna zawiera informację: REDAGUJE KOLEGIUM.

3.      Nr 14/1967 - 34/1967 tygodnik „firmują” redaktorzy odpowiedzialni: Anatol Dubowenko, następnie Bogumił Kunicki. Od nr 35/1967 do nr 25 /1968 - REDAGUJE KOLEGIUM.

4.      W roku 1980 nr 51 / 52 zawiera informację: REDAGUJE ZESPÓŁ. Podobnie od nr 43 /1989 do nr 4 /1990.

 REDAKTORZY REDAKCJI „ZK" 1957 (maj nr 1) -1992 (kwiecień nr 16)

ADAMCZAK Bohdan - związany z redakcją od 1960-1973 r. i od 1980-1990 r., pełnił m.in. funkcje redaktora naczelnego i zastępcy redaktora naczelnego.

ANTCZAK Edward - członek zespołu redakcyjnego, sekretarz redakcji, p.o. sekretarza redakcji, związany z „ZK" od 1982 r.

BARTOLIK Irena - członek zespołu redakcyjnego w 1980 r.

BATOR Ewa - członek zespołu redakcyjnego w latach 1980 - 1984.

BATOR Stanisław - członek zespołu redakcyjnego w latach 1972 - 1982.

BERTRAND Bolesław - członek zespołu redakcyjnego od 1981 r.

BIELEWICZ Elżbieta - członek zespołu redakcyjnego od 1986 r.

BINCZAK Ryszard - członek zespołu redakcyjnego od 1992 r.

BRONICZ Wiktor - kierownik działu terenowego, członek zespołu redakcyjnego, związany
z „ZK" w latach 1959 - 1960.

BUCZYŃSKI Stanisław – kierownik działu społeczno-politycznego w 1959 r.

CHODKIEWICZ Karol – kierownik finansowo-wydawniczy w latach 1959 - 1960.
Zmarł w październiku 1960 r.

CHORZEWSKI Andrzej – kierownik działu ekonomicznego (potem społeczno-ekonomicznego) w latach 1959 - 1961.

CHRZANOWSKI Ryszard – związany z „ZK" w latach 1961 - 1964, jako członek zespołu redakcyjnego i redaktor działu informacyjnego.
Zmarł w 1989 r.

CICHARSKA Renata - członek zespołu redakcyjnego od 1987 r.

CIESONIK Stanisław - redaktor techniczny w latach 1979 - 1980.

DUBOWENKO  Anatol -  związany z „ZK” w latach 1967 - 1969 jako członek zespołu redakcyjnego i redaktor odpowiedzialny.
Zmarł w sierpniu 1969 r.

DURDEŃ Józef - redaktor współpracujący w latach 1980-1981.

GNEROWICZ Jerzy - członek zespołu redakcyjnego w latach 1972 - 1973.

IGNASIAK WALERIAN - członek zespołu  redakcyjnego  w  latach  1980 - 1982.

IMIROWICZ KRZYSZTOF - redaktor naczelny w latach 1979 - 1980.

JAKUTCZYK Michał - członek kolegium redakcyjnego w 1957 r.

JANKOWSKI Rajmund – redaktor współpracujący od 1968 r., w latach 80-tych członek zespołu redakcyjnego.

JURGIELEWICZ Mirosław - związany z redakcją „ZK" w latach 1979 - 1981, jako sekretarz redakcji i p.o. sekretarza redakcji.

KAMIŃSKI Andrzej A. - związany z redakcją „ZK" od 1982 r. jako członek zespołu redakcyjnego i zastępca sekretarza redakcji.

KANTORSKI Zbigniew - fotoreporter, współpracownik „ZK", etatowo związany z redakcją w latach 1966 - 1982.

KASSYAN Jerzy (właściwe nazwisko DROZDOWSKI Seweryn) – redaktor techniczny
w 1959 r.

KIERZYNKA Zenon - członek zespołu redakcyjnego w latach 1982 - 1988.

KLEPANDY Wacław - współzałożyciel, członek zespołu redakcyjnego w pierwszym roku wydawania „ZK”.

KORALEWSKI Marek – redaktor współpracujący (autor rysunków satyrycznych) w latach 80-tych.
Zmarł 4 marca 1989 r.

KORCALA Józef - współzałożyciel, członek kolegium redakcyjnego w pierwszym roku wydawania „ZK".

KORZENIEWSKI Jan - członek zespołu  redakcyjnego  w  latach  1981 - 1982.
Zmarł w ?

KOŚCIELAK Zbigniew - sekretarz redakcji od 1982 r., członek zespołu redakcyjnego do 1989 r.

KOŚCIELNIAK Władysław - współzałożyciel, związany z „ZK" od 1957 r.,

redaktor techniczny, redaktor odpowiedzialny za opracowanie graficzne, członek kolegium redakcyjnego, redaktor współpracujący.

KOWALCZYK Bogdan - członek zespołu redakcyjnego od 1991 r.

KOWALEWSKA Halina - członek zespołu redakcyjnego w latach 1969 - 1979.

KOZŁOWSKI Maciej Maria - związany z redakcją „ZK" od 1961 r., jako redaktor naczelny w roku 1961 oraz w latach 1981 - 1986, następnie członek zespołu redakcyjnego.

KRAŚNY Jan - redaktor naczelny na przełomie lat 1959 - 1960.
Zmarł w końcu lat 70-tych.

KUBIAK Daria - członek zespołu redakcyjnego od 1991 r.

KUCZYŃSKI Jerzy - pierwszy redaktor naczelny „ZK", kierownik działu historyczno-kulturalnego, następnie działu kultury, związany z „ZK" w latach 1957 - 1963.
Zmarł 8 lutego 1963 r.

KUNICKI Bogumił - redaktor odpowiedzialny, członek zespołu redakcyjnego, następnie współpracownik,  związany z „ZK" wiatach 1967- 1975.
Zmarł 11 czerwca 1990 r.

KURZAJCZYK Mariusz - członek zespołu redakcyjnego od 1991 r.

KURZAJEWSKI Czesław – redaktor współpracujący w latach 1980 - 1981.

KWIECIŃSKI Jerzy – przedstawiciel redakcji w Warszawie, sekretarz redakcji w 1957 r.

LEŃ Mieczysław - sekretarz redakcji i członek kolegium redakcyjnego w latach 1957 - 1979 (od 1 numeru „ZK").
Zmarł 2 listopada 1979 r.

LISIECKI Jerzy - związany z „ZK" od 1974 r. Członek zespołu redakcyjnego, p.o. sekretarza redakcji, redaktor techniczny.

ŁUSZCZYKIEWICZ Włodzimierz - związany z „ZK" w latach 1965 - 1967, pracował jako
z-ca redaktora naczelnego i redaktor odpowiedzialny.

MENES Zbigniew - członek zespołu redakcyjnego w latach 1978 - 1982, od 1991 r. sekretarz redakcji.

MŁOCZYŃSKI Piotr - członek zespołu redakcyjnego w latach 1985 - 1991.

MOLENDA Szymon - redaktor współpracujący od początku lat 80-tych.

MYŚLIŃSKI Zygmunt - członek kolegium redakcyjnego w 1957 r.

NATKOWSKI Dariusz - członek zespołu  redakcyjnego  w  latach  1980 - 1982.

NOWICKI Janusz - członek zespołu redakcyjnego na przełomie lat 1981 - 1982.

OCHALSKI Jan - zastępca redaktora naczelnego na przełomie lat 1979 -1980.

OLEJNICZAK Marek - redaktor techniczny w latach 1978 - 1979.

PŁOCIŃSKA Danuta (używała także nazwiska KRAWCZYŃSKA) – członek kolegium redakcyjnego w latach 1964 - 1986.
Zmarła 28 sierpnia 1991 r.

PŁOCIŃSKI Michał – współzałożyciel, związany z „ZK" w latach 1968 - 1980. Pracował jako redaktor naczelny w latach 1968 - 1979, następnie redaktor działu ekonomiczno-społecznego. Publikował pod pseudonimami: Marian STARSKI, Dariusz MIGAS.
Zmarł 22 listopada 1988 r.

PNIEWSKI Tadeusz - redaktor współpracujący w latach 80-tych.

SZAL Bożena - związana z „ZK" od 1973 r. jako członek zespołu redakcyjnego. Od 1990 r. redaktor naczelny i prezes Dziennikarskiej Spółdzielni Pracy.

SZEWCZYK Stanisław – fotoreporter redakcji „ZK" od 1982 r.

SZUKAŁA Zygmunt - redaktor techniczny w latach 1968 - 1978.

SZYPULSKI Stanisław - członek kolegium redakcyjnego w 1957 r.

ŚWIERNIAK Ewa - członek zespołu redakcyjnego w latach 1979 - 1981.

WITTICH Juliusz - związany z „ZK" w latach 1986 - 1990. W okresie 1986 - 1989 redaktor naczelny, następnie członek zespołu redakcyjnego.

WOJCIECHOWSKA Alicja – redaktor działu kultury i historii regionu w latach 1963 - 1964.

WOJTYSIAK Jan - członek zespołu redakcyjnego od 1991 r.

WOJTYŚ Józef - związany z redakcją „ZK" w latach 1959 - 1961, pracował jako kierownik działu miejskiego i członek zespołu redakcyjnego.
Zmarł 21 czerwca 1987 r.

WRÓBEL Waldemar - członek kolegium redakcyjnego w 1957 r.
Zmarł w 1991 r.

ZDROJEWSKA Grażyna – redaktor techniczny w latach 1983 - 1987.

ZDROJEWSKI Marian - redaktor techniczny w 1981 r.

ŻYCKI Zbigniew - redaktor współpracujący w 1981 r.
Zmarł w 1990 r.

Do Mieszkańców Ziemi Kaliskiej

Niżej podpisany Zespół, kierowany gorącym pragnieniem podniesienia życia kulturalnego naszego miasta i regionu kaliskiego, podejmuje słuszną i niewątpliwie pożądaną przez ogół inicjatywę powołania do życia regionalnego miesięcznika kulturalno-społeczno-gospodarczego pod nazwą „Ziemia Kaliska".

Jesteśmy głęboko przeświadczeni o konieczności powstania takiego czasopisma, które nie tylko wniesie nowe wartości w ubogie życie kulturalne naszego regionu, ale stanie się również poważnym czynnikiem mobilizującym wszystkich ludzi dobrej woli dla dokonywującego się
w kraju doniosłego dzieła odnowy i przebudowy naszego życia narodowego w duchu prawdy
i szczerego humanizmu, któremu wielkie dni „Polskiego Października" przywracają pełne prawa obywatelskie.

Czasopismem tym, nawiązującym do postępowych tradycji międzywojennego periodyku „Ziemia Kaliska”, chcemy trafić do szerokich rzesz ludności zarówno miejskiej jak i wiejskiej.

Ambicją naszą i dążnością jest poruszanie najistotniejszych zagadnień aktualnych dla naszego regionu. Z projektowanego czasopisma pragniemy stworzyć trybunę, dostępną dla wszystkich
mieszkańców Ziemi Kaliskiej.

Tak wyglądają najzwięźlej przedstawione nasze plany - niewątpliwie śmiałe i ambitne... A teraz
słów kilka o możliwości ich urzeczywistnienia. Rozporządzamy na początek jedyną, ale za to dla realizacji wszelkich zamierzeń - najważniejszą rzeczą: szczerym zapałem, który według słów naszego największego poety „tworzy cudy”. Wierzymy zaś mocno, że zapał nasz udzieli się tysiącom naszych współobywateli, którym są bliskie i drogie sprawy miasta i rozległej połaci kraju, noszącej historyczną nazwę „Ziemi Kaliskiej”.

Na subwencjonowanie pisma nie możemy liczyć - ze względu na mnogość potrzeb społecznych. Niemniej nasze plany wydawnicze nie są zgoła mrzonką, ale opierają się na realnych podstawach, z którymi zapoznajemy szeroki ogół.

Dostateczną bazę materialną dla mającego powstać miesięcznika stworzy opłacenie z góry kwartalnej prenumeraty przez 3000 prenumeratorów. Przy takiej liczbie prenumeratorów cena jednego egzemplarza „Ziemi Kaliskiej" o formacie 21 x 31 cm i objętości 24-30 stron,
w okładce kartonowej wyniesie 5 zł. Przy zwiększonej liczbie stałych prenumeratorów, a także przy poparciu projektowanego wydawnictwa przez większe zakłady pracy w formie dotacji jednorazowych bądź płatnych ogłoszeń, zamieszczanych na okładkach czasopisma, wyżej podana cena egzemplarza ulegać może stopniowej obniżce.

Dla dokonania tego pięknego dzieła potrzebna nam jest jeszcze inna forma pomocy ze strony społeczeństwa:

Dobrze wszystkim wiadomo, z jakimi trudnościami walczą redakcje wszystkich naszych tygodników, aby pokryć zapotrzebowanie na papier. Trudności te można łatwo usunąć oddając państwu w zamian za reglamentowany papier - zbędną w naszych domach makulaturę. Toteż w zakończeniu naszej gorącej odezwy apelujemy do tych wszystkich, którzy pragną przyczynić się do stworzenia owego czasopisma, aby oddając makulaturę do zbiornic, czynili to na rzecz miesięcznika „Ziemia Kaliska". Kwity ze zbiornicy makulatury przyjmować będzie redakcja czasopisma Kalisz, ul. Nowotki 9a, która również będzie podawać do wiadomości ogółu na łamach „Gazety Poznańskiej" dane dotyczące ilości zgłoszonej przez poszczególne osoby, przedsiębiorstwa, oraz instytucje makulatury, jak również liczby ilustrujące napływ prenumeratorów.

Oczekujemy pierwszych wpłat z tytułu prenumeraty (w wysokości 15 zł za I kwartał) na konto czasopisma „Ziemia Kaliska" Nr 30-9-19 w PKO Oddz. Kalisz, lub bezpośrednio w redakcji w godzinach 9-16, w soboty 8-12.

Wpłaty te zadecydują o terminie ukazania się pierwszego numeru czasopisma.

Wyrażamy głębokie przeświadczenie, że przedstawiona pokrótce sprawa znajdzie - ze względu na swą doniosłość - należyty oddźwięk u wszystkich członków miejscowego i okolicznego społeczeństwa, doceniających twórczą rolę słowa, zwłaszcza na progu nowej epoki w życiu naszego narodu, kiedy słowo odzyskuje nareszcie swą właściwą treść.

* * *

Z archiwum redakcyjnego: pełny tekst ulotki informacyjno-reklamowej adresowanej do kaliszan, zapowiadającej ukazanie się miesięcznika „Ziemia Kaliska". Podpisali się członkowie Komitetu Założycielskiego (patrz str.4).

Częstotliwość i podtytuły 1957 – 1992

Joanna Mąkosza